Vertelorganisaties en verteltheorie
Stichting Vertellen
De Stichting Vertellen stimuleert en het bevordert het vertellen in Nederland door de contacten tussen vertellers onderling en hun publiek te ondersteunen met allerlei activiteiten: vertelfestivals in Nederland en de Vlaams-Nederlandse Vertelweek in Vlaanderen. De stichting organiseert ook voor het Nederlandse taalgebied activiteiten rondom de Wereldverteldag (World Storyteling Day).
Wereldverteldag (World Storytelling Day)
De Wereldverteldag is in 1991 in Zweden ontstaan en wordt door steeds meer landen opgepakt. In Nederland en Vlaanderen organiseert De Stichting Vertellen deze dag.
De World Storytelling Day is ieder jaar op 20 maart en dan vieren vertellers uit de hele wereld de kunst van het vertellen: het overdragen van verhalen in de mondelinge traditie. In 2024 was het thema: Bruggen bouwen.
Het Verteltheater
Videoverslagen van de internationale storytellingconferenties vanuit Istanboel
Allerlei zaken over het hoe en waarom van het vertellen van verhalen komen aan de orde bij de onderstaande internationale conferenties. Het zijn lange videoverslagen, dus neem er even de tijd voor. De opmerkingen over het verhalen vertellen worden meestal geïllustreerd met... ook weer vertellen.
Langere video’s van internationale conferenties
International Storytelling Conference (2011):
Andrew Wright (video linksonder) vertelt over het belang van verhalen en geeft voorbeelden.
International Storytelling Conference (2012):
Jan Blake (video rechtsonder) : What’s a storyteller?
Jan Blake vertelt dat ze met verhalen vertellen haar culturele roots heeft ontdekt: ze woont in Manchester; haar ouders kwamen uit Jamaica en haar voorouders uit Westafrika. Ze vertelt vooral Carbische, Afrikaanse en Arabische verhalen. In deze voorstelling betrekt ze het publiek zoveel mogelijk met enkele van haar vertellingen:
The rolling pumpkin: over een oude vrouw die bij haar dochter gaat eten. Onderweg wordt ze belaagd door een wolf, een beer en een tijger.
Godfrey Duncan, noemt zich tegenwoordig TUUP (video linksonder): African Carribean history through the art of te spoken word
Kevin Locke verwijst naar zijn Indiaanse roots. Hij begint met The eagle song nadat hij heeft uitgelegd dat er volgens de legende een generatie mensen zal komen met de wijsheid van de adelaar. De adelaar is de voorvader van de mensheid: hij redde de enige overgebleven vrouw na de grote zondvloed. Locke demonstreert ook de indiaanse gebarentaal om te communiceren tussen verschillende volken. Hij besluit met merkwaardige indiaanse hoepeldansen waarbij de hoepels allerlei verbindingen met elkaar aangaan.
Diana Ferlatte (video rechtsonder): Many stories but one world
Diana Ferlatte pleit ervoor om door songs, dans en verhalen elkaars cultuur te leren kennen. Ook zij heeft en sterke binding met haar roots, in haar geval haar Afrikaanse roots gemixt met roots van een Amerikaans slavenverleden. Zij gebruikt veel muzikale elementen in haar verhalen.
Twee bijzondere boeken over achtergronden van verhalen
Ik ben van mening dat er grofweg drie manieren om te leren vertellen zijn:
1. Zelf zoveel mogelijk te vertellen. Voor publiek, in workshops... maar vooral doen en dikwijls hetzelfde verhaal vertellen.
2. Kijken (en luisteren) hoe andere vertellers hun verhalen brengen.
3. Je op de hoogte van veel verhalen stellen (lezen, kijken en luisteren) en kennis van de achtergronden van de verhalen nemen.
Wat dat laatste punt betreft: je vindt in deze site op allerlei plaatsen praktische aanwijzingen, maar op boekengebied wil ik twee fantastische boeken aanprijzen die niet over de praktische uitvoering van vertellen gaan, maar wel betekenisvolle achtergronden en interpretaties van verhalen geven.
Het boek Mythen & bewustzijn van Joseph Campbell (de specialist op het gebied van mythen) en Bill Moyers (de schrijver/interviewer) is vrijwel nergens meer verkrijgbaar. Bekijk daarom de video's met Campbell hieronder: het boek is vrijwel helemaal gebaseerd op dit soort interviews.
Het moderne boek De economie van goed en kwaad van Tomáš Sedláček bekijkt de grote wereldverhalen vanuit... economisch perspectief! Hoe staan verschillende culturen tegenover de verdeling tussen arm en rijk? Met welke verhalen wordt de rechtvaardiging van hun visie neergezet? Wat zijn de wijzigingen in onze geschiedenis in financiële moraal? Zeer origineel, zeer indrukwekkend.
1. Mythen & Bewustzijn: de kracht van de mythische verbeelding / Joseph Campbell en Bill Moyers
Het boek bestaat helemaal uit interviews van Bill Moyers met de mythologiedeskundige Jospeh Campbell. Er staat een interessant hoofdstuk in over de eerste verhalenvertellers die volgens Campbell een nauwe band hadden met een bovennatuurlijke beschouwing van de wereld om zich heen en die verhalen deelden met de stam om naar zingeving en harmonie te zoeken. Hier hoor je een interview met Campbelll over dit onderwerp.
Joseph Campbell heeft vooral de mythen van Noord-Amerikaanse indianen en andere natuurvolken onderzocht.
Het boek is vrijwel niet meer verkrijgbaar, maar er staat gelukkig nog heel veel video met Joseh Campbell op het internet. Klik hier voor afspeellijsten.
De linkervideo bespreekt de overgangsrites naar de volwassenheid: On becoming an adult.
De middelste video hieronder gaat over de behoefte om je gedrag te spiegelen ten opzichte van je omgeving. Mythen kunnen volgens Campbell helpen omdat zij antwoorden en inzicht geven op levensvragen van alle tijden: Myth as the mirror for the ego
De rechtervideo gaat over de indiaanse "trickster": een bedriegergod met verschillende eigenschappen, zowel goed als kwaad, slim en dom: Mythology of the trickster.
Bij een aantal video's met Campbell zie je toch ook de teleurstelling van iemand die voorziet dat de betekenis en het begrip van dit soort verhalen snel verdwijnt. Onze snelle consumptieve cultuur heeft weinig op met verhalen met meerdere lagen.
2. De economie van goed en kwaad / Tomáš Sedláček
De Tsjech neemt het verhaal van het economisch denken van de mensheid onder de loep. Een heel frisse, nieuwe manier om naar beroemde verhalen te kijken: de verhalen van Adam en Eva; Gilgamesj; het communisme; het verhaal van de vrije markt. Dit boek gaat volgens mij over de belangrijkste verhalen en thematiek aan het begin van de 21e eeuw: in hoeverre valt religie met economische marktwerking te rijmen, en in hoeverre valt de vrije markt te rijmen met ethisch handelen (wereldvrede, verdraagzaamheid en het eerlijk omgaan met rijkdom en armoede).
Sedláček stelt dat het huidige economische denken is getransformeerd van een wetenschap naar een nieuw soort religie die veel begrip en blinde navolging eist.
Het boek De economie van goed en kwaad gaat dus vooral over filosofie en economie, maar volgens Sedláček zijn dat ook gewoon verhalen van onze tijd. Hier meer info over zijn denkbeelden. Kijk ook even naar onderstaande video's.
